อุทยานแห่งชาติแม่วาง ครอบคลุมพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติป่าแจ่ม ป่าสงวนแห่งชาติป่าแม่ขาน-แม่วาง และป่าสงวนแห่งชาติป่าจอมทอง อยู่ในเขตอำเภอแม่แจ่ม อำเภอแม่วาง อำเภอจอมทอง กิ่งอำเภอดอยหล่อ จังหวัดเชียงใหม่ มีพื้นที่ประมาณ 90,000 ไร่ หรือ 144 ตารางกิโลเมตร ปกคลุมด้วยป่าไม้ชนิดต่างๆ คือ ป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง ป่าเต็งรังผสม ป่าดิบเขา และป่าสนเขา สัตว์ที่พบเห็นได้แก่ สัตว์จำพวกสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม สัตว์เลื้อยคลาน สัตว์ครึ่งบก ครึ่งน้ำ นก สัตว์น้ำ และผีเสื้อกลางวันๆ
    อุทยานแห่งชาติออบขาน ได้มีหนังสือที่ กษ 0712.407/119 ลงวันที่ 29 มีนาคม 2544 รายงานว่า พื้นที่รอบๆ อุทยานแห่งชาติออบขานและพื้นที่ใกล้เคียง ครอบคลุมพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติในจังหวัดเชียงใหม่จำนวน 4 ป่า คือ ป่าสงวนแห่งชาติป่าแม่ขาน-แม่วาง อำเภอแม่วาง ป่าสงวนแห่งชาติป่าจอมทอง อำเภอจอมทอง ป่าสงวนแห่งชาติป่าแม่แจ่ม อำเภอแม่แจ่ม และป่าสงวนแห่งชาติป่าสะเมิง อำเภอสะเมิง มีสภาพป่าสมบูรณ์ มีความหลากหลายทางชีวภาพ เป็นแหล่งต้นน้ำลำธาร และยังมีแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่สวยงาม เห็นสมควรกำหนดให้เป็นอุทยานแห่งชาติ
    กรมป่าไม้ จึงได้มีคำสั่งที่ 1224/2544 ลงวันที่ 12 มิถุนายน พ.ศ. 2544 ให้คณะทำงานประกอบด้วย นางดวงดาว เตชะวัฒนาบวร นักวิชาการป่าไม้ 7ว ปฏิบัติงานประจำอุทยานแห่งชติออบขาน นายธิติพัทธิ์ โพธิ์รักษา เจ้าพนักงานป่าไม้ 5 ปฏิบัติงานประจำอุทยานแห่งชาติดอยอินทนนท์ นายภานุวัฒน์ นันทิสันติกุล เจ้าพนักงานป่าไม้ 5 ปฏิบัติงานประจำอุทยานแห่งชาติศรีลานนา ไปดำเนินการสำรวจเบื้องต้นพื้นที่ดังกล่าว และกรมป่าไม้ได้รับรายงานจากเจ้าหน้าที่ที่ทำการสำรวจว่า พื้นที่ที่สมควรอนุรักษ์และจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติ อยู่ในท้องที่ตำบลแม่นาจร ตำบลแม่แดดน้อย และตำบลแจ่มหลวง อำเภอแม่แจ่ม ตำบลแม่วิน อำเภอแม่วาง ตำบลบ้านหลวง อำเภอจอมทอง ตำบลสันติสุข ตำบลยางคราม และตำบลดอยหล่อ กิ่งอำเภอดอยหล่อ จังหวัดเชียงใหม่ ครอบคลุมพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติป่าแม่แจ่ม ป่าสงวนแห่งชาติป่าแม่ขาน-แม่วาง และป่าสงวนแห่งชาติป่าจอมทอง
    ปัจจุบันคณะกรรมการอุทยานแห่งชาติพิจารณาให้ความเห็นชอบในการจัดตั้งอุทยานแห่งชาติต่อไปแล้ว
ลักษณะภูมิประเทศ
    สภาพพื้นที่ของอุทยานแห่งชาติแม่วาง เป็นเทือกเขาสลับซับซ้อนของทิวเขาถนนธงชัย ที่ทอดตัวตามแนวเหนือ-ใต้ มีความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลางตั้งแต่ 400-1,909 เมตร โดยมีดอยผาตั้งเป็นจุดที่สูงที่สุด นอกจากนี้ยังมียอดเขาต่างๆ ที่มีความสูงแตกต่างลดหลั่นกันมา เช่น ดอยโป่งสมิต สูง 1,547 เมตร ดอยหินหลวง สูง 1,518 เมตร ดอยห้วยหลวง สูง 1,415 เมตร ดอยแม่ลีบ สูง 1,311 เมตร ดอยขุนแม่ซา สูง 1,251 เมตร ดอยผาไล สูง 1,245 เมตร และดอยหน่อ สูง 1,120 เมตรจากระดับน้ำทะเล เป็นแหล่งต้นน้ำของแม่น้ำสำคัญ 3 สาย ได้แก่ น้ำแม่แจ่ม น้ำแม่วาง น้ำแม่ตื่น ซึ่งไหลลงสู่แม่น้ำปิง
ลักษณะภูมิอากาศ
    พื้นที่อุทยานแห่งชาติแม่วางได้รับอิทธิพลของลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ที่พัดเอาความชุ่มชื้นและเมฆฝนเข้ามา ทำให้เกิดฤดูกาลต่างๆ โดยจะมีฤดูร้อนในช่วงระหว่างเดือนมีนาคม-พฤษภาคม ฤดูฝนในช่วงระหว่างเดือนมิถุนายน-พฤศจิกายน และฤดูหนาวในช่วงระหว่างเดือนธันวาคม-กุมภาพันธ์ อุณหภูมิเฉลี่ยตลอดปี 20 องศาเซลเซียส ในช่วงฤดูหนาวในเดือนธันวาคม อุณหภูมิเฉลี่ยจะอยู่ระหว่าง 15-17 องศาเซลเซียส มีอุณหภูมิเฉลี่ยต่ำสุด 10-14 องศาเซลเซียส มีปริมาณน้ำฝนเฉลี่ย 2,000-2,100 มิลลิเมตรต่อปี
พืชพรรณและสัตว์ป่า
    สภาพป่าในพื้นที่อุทยานแห่งชาติแม่วางสามารถจำแนกออกได้เป็น
ป่าเบญจพรรณ พบในพื้นที่ที่มีระดับความสูงระหว่าง 400-1,000 เมตรจากระดับน้ำทะเลปานกลาง พันธุ์ไม้เด่นที่สำคัญ ได้แก่ สัก ตะแบก ประดู่ แดง มะเกิ้ม สมอไทย กาสามปีก สลีนก กระบก ซ้อ และไผ่ชนิดต่างๆ
    ป่าเต็งรัง พบที่ระดับความสูง 400-900 เมตรจากระดับน้ำทะเล ตามเนินเขาหรือสันเขาที่แห้งแล้ง พันธุ์ไม้ส่วนใหญ่ประกอบด้วย เต็ง รัง เหียง พลวง พะยอม ป่าสนเขา พบในพื้นที่ที่มีระดับความสูงระหว่าง 900-1,500 เมตรจากระดับน้ำทะเล โดยมีสนสองใบและสนสามใบเป็นไม้เด่น พันธุ์ไม้อื่นและพืชพื้นล่างที่พบได้แก่ สารภีดอย ค่าหด หว้า เหมือดคนตัวผู้ เม้าแดง รักใหญ่ ทะโล้ ก่อแป้น ก่อเดือย ก่อแพะ สาบเสือ หนาด กระชายป่า และข่าลิง ป่าดิบเขา พบโดยทั่วไปในพื้นที่ที่มีความสูงตั้งแต่ 1,000 เมตรขึ้นไป พันธุ์ไม้ที่พบ เช่น จำปีป่า อบเชย สารภีป่า กำลังเสือโคร่ง และก่อชนิดต่างๆ
    สัตว์ป่าที่พบในเขตอุทยานแห่งชาติแม่วาง ได้แก่ เก้ง หมูป่า เสือปลา ลิงวอก ชะนีมือขาว ชะมดเช็ด หมาไม้ เม่นหางพวง ลิ่นชวา กระต่ายป่า กระรอกท้องแดง ค้างคาวดอย เหยี่ยวรุ้ง นกกระทาทุ่ง ไก่ป่า ไก่ฟ้าหางลายขวาง นกคุ่มอกลาย นกเขาเขียว นกบั้งรอกใหญ่ นกเค้าโมง นกแอ่นตาล นกขุนแผนหัวแดง นกแก๊ก นกโพระดก นกหัวขวานด่างแคระ นกปรอดทอง นกแซงแซวหางปลา นกกินปลีหางยาวคอสีฟ้า เต่าปูลู เต่าเหลือง กิ้งก่าบินปีกแดง แย้ ตะกวด งูเหลือม งูสามเหลี่ยม งูจงอาง อึ่งลาย กบห้วย ปาดบ้าน และคางคกบ้าน เป็นต้น
แหล่งท่องเที่ยว
• ผาแดง เป็นแหล่งท่องเที่ยวที่มีชื่อเสียงในอำเภอแม่แจ่ม ตั้งอยู่บริเวณตำบลแม่แดดน้อย อำเภอแม่แจ่ม ต้องเดินเท้าเข้าไปบริเวณตัวหน้าผามีการสลักอักษรโบราณไม่ทราบยุค หรือสมัยไว้ติดหน้าผา เป็นที่ชื่นชอบของผู้ที่ได้เข้าเยี่ยมชม
• น้ำตกแม่วาง เป็นน้ำตกชั้นเดียวสูงประมาณ 20 เมตร กว้างประมาณ 10 เมตร มีน้ำไหลตลอดทั้งปี มีความสวยงาม เป็นต้นน้ำของแม่น้ำวาง สภาพป่าโดยรอบน้ำตกเป็นป่าเต็งรัง ป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรังผสมสนและป่าดิบเขา ตลอดเส้นทางมีจุดให้ศึกษาธรรมชาติแอ่งน้ำที่อยู่ใต้น้ำตก เหมาะที่ประกอบกิจกรรม เช่น ว่ายน้ำ เล่นน้ำ การเดินทาง จากที่ทำการอำเภอแม่วางไปตามถนน รพช. ประมาณ 36 กิโลเมตร
• น้ำตกแม่ป๋วย อยู่ในตำบลแม่วิน อำเภอแม่วาง การเดินทางค่อนข้างลำบากในช่วงฤดูฝน เป็นน้ำตกที่มีความสูงประมาณ 25 เมตร กว้างประมาณ 35 เมตร มีน้ำไหลตลอดทั้งปี มีความสวยงามตามธรรมชาติ เหมาะสำหรับผู้ที่ชอบสันโดษ เนื่องจากเป็นน้ำตกที่อยู่ห่างไกลชุมชน มีความใสสะอาด บริสุทธิ์จากมลพิษ
• น้ำตกโป่งสมิต อยู่ในตำบลแม่วิน อำเภอแม่วาง การเดินทางเข้าไปน้ำตกต้องเดินเท้าอย่างเดียว เป็นน้ำตกที่มีความสูงประมาณ 25 เมตร กว้าง 5 เมตร มีน้ำไหลตลอดทั้งปี มีความสวยงามตามธรรมชาติ
• น้ำตกปลาดุกแดง อยู่ในตำบลแม่วิน อำเภอแม่วาง เป็นน้ำตกชั้นเดียว มีน้ำไหลตลอดทั้งปี สูงประมาณ 10 เมตร กว้างประมาณ 30 เมตร
• น้ำตกโป่งน้อย อยู่ในตำบลแม่วิน อำเภอแม่วาง เป็นน้ำตกที่มีน้ำไหลเป็นจำนวนมาก และตลอดทั้งปี เป็นน้ำตก 3 ชั้น มีความสูง 35 เมตร กว้าง 25 เมตร เป็นน้ำตกขนาดใหญ่
• น้ำตกผาหม่น อยู่ในตำบลแม่วิน อำเภอแม่วาง เป็นน้ำตกขนาดใหญ่มีจำนวน 3 ชั้น สูงประมาณ 30 เมตร กว้าง 25 เมตร มีน้ำไหลตลอดทั้งปี เป็นต้นน้ำของแม่น้ำวาง รถยนต์สามารภเข้าถึงได้ตลอดทั้งปี
• น้ำตกขุนป๊วย อยู่ในตำบลแม่วิน อำเภอแม่วาง เป็นน้ำตกขนาดใหญ่ มีจำนวน 3 ชั้น สูง 45 เมตร กว้าง 30 เมตร มีน้ำไหลตลอดทั้งปี เป็นต้นน้ำของแม่น้ำวาง สภาพน้ำตกมีความสวยงามตามธรรมชาติ
• น้ำตกเมืองอาง อยู่ในตำบลแม่วิน อำเภอแม่วาง เป็นน้ำตกของลำน้ำแม่หอยไหลลงสู่ลำน้ำแม่วาง เป็นน้ำตกขนาดใหญ่ มีจำนวน 4 ชั้น สูง 50 เมตร กว้าง 30 เมตร มีน้ำไหลปริมาณมากตลอดทั้งปี สภาพน้ำตกมีความสวยงามตามธรรมชาติ
• ดอยผาตั้ง อยู่ในตำบลแม่วิน อำเภอแม่วาง เป็นดอยที่มีความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง 1,909 เมตร มีอากาศหนาวเย็นตลอดทั้งปี มีฝนตกชุกประปรายในฤดูหนาวและฤดูร้อน ดอยผาตั้งมีลักษณะเป็นภูเขาที่มีหน้าผาสูงชันลมพัดแรงตลอดปี ต้นไม้ไม่สามารถขึ้นเจริญเติบโตได้ในภูเขาทั้งลูก ซึ่งปรากฏการณ์เช่นนี้มักจะพบเห็นตลอดทั้งสองข้างทางที่เดินทางเข้าสู่ดอยผาตั้ง
• น้ำตกตาดหมอก อยู่ในตำบลยางคราม กิ่งอำเภอดอยหล่อ มี 1 ชั้น สูง 15 เมตร กว้าง 10 เมตร มีน้ำไหลตลอดทั้งปี เป็นต้นน้ำของแม่น้ำตื่น
• ผาช่อ เป็นปรากฏการณ์ตามธรรมชาติ ที่เกิดจากตะกอนแม่น้ำปิง ซึ่งเป็นทางเดินของสายน้ำปิงเมื่อหลายพันปีแล้ว ได้เปลี่ยนทิศทางไปทำให้ตะกอนเกิดการก่อตัวเป็นชั้นๆ มีลวดลายที่สวยงามและมีขนาดใหญ่ มีความสูงประมาณ 30 เมตร มีอาณาบริเวณกว้าง ลวดลายวิจิตรพิสดาร ซึ่งหาชมได้ยาก ตั้งอยู่ที่ตำบลยางคราม กิ่งอำเภอดอยหล่อ
• กิ่วเสือเต้น เป็นปรากฏการณ์ตามธรรมชาติเช่นเดียวกับผาช่อ อยู่ไกลจากผาช่อ 1 กิโลเมตร มีความสวยงามไม่แพ้ผาช่อ ลวดลายแตกต่างออกไป มีกรวดและหินค่อนข้างชัดกว่าผาช่อ มีความสูงน้อยกว่าผาช่อ ตั้งอยู่ในตำบลยางคราม กิ่งอำเภอดอยหล่อ
• อ่างเก็บน้ำโป่งจ้อ ตั้งอยู่ที่ตำบลยางคราม กิ่งอำเภอดอยหล่อ ตอนล่างของพื้นที่อุทยานแห่งชาติ เป็นอ่างเก็บน้ำขนาดใหญ่มีทัศนียภาพที่งามตา
• ล่องแพแม่แจ่ม ลำน้ำแม่แจ่มอยู่ทางทิศเหนือของพื้นที่ ตั้งอยู่บริเวณตำบลแม่แดดน้อย อำเภอแม่แจ่ม โดยรอบลำน้ำแม่แจ่มเป็นป่าเบญจพรรณและป่าเต็งรังผสมสนเป็นส่วนมาก
• เส้นทางชมทัศนียภาพสายแม่แจ่ม สภาพภูมิทัศน์ตลอดเส้นทางสายอำเภอแม่วาง สู่อำเภอแม่แจ่ม พื้นที่ดังกล่าวมีความสูงจากระดับน้ำทะเลสูง ทำให้สภาพภูมิอากาศคล้ายคลึงกับอุทยานแห่งชาติดอยอินทนนท์ จัดให้เป็นถนนสายแห่งการเที่ยวชมความงดงามตามธรรมธรรมชาติ สำหรับผู้ชื่นชอบความงามตามธรรมชาติของขุนเขาสายน้ำ และยอดดอยสูง บรรยากาศหนาวถึงหนาวเย็นตลอดทั้งปี
บ้านพักและสิ่งอำนวยสะดวก
    อุทยานแห่งชาติ ยังไม่ที่บ้านพักไว้บริการนักท่องเที่ยว มีแต่สถานที่กางเต็นท์ให้บริการนักท่องเที่ยว เนื่องจากเป็นอุทยานแห่งชาติจัดตั้งใหม่ หากสนใจที่จะเดินทางไปท่องเที่ยวที่อุทยานแห่งชาติ นักท่องเที่ยวต้องจัดเตรียมเต็นท์และอาหารไปเอง
การเดินทาง
    รถยนต์ จากตัวเมืองเชียงใหม่ ใช้ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 108 (เชียงใหม่-ฮอด) ไปทางทิศใต้ ระยะทางประมาณ 21 กิโลเมตร เลี้ยวขวาเข้าสู่อำเภอแม่วาง โดยถนน รพช. หมายเลข 12039 และ 10240 (แม่วิน-บ่อแก้ว) ไประยะทางประมาณ 36 กิโลเมตร จะถึงที่ทำการอุทยานแห่งชาติ การเดินทางสะดวกเป็นถนนลาดยางตลอดเส้นทาง
สถานที่ติดต่อ
    อุทยานแห่งชาติแม่วาง ต.สันติสุข อ.กิ่งอำเภอดอยหล่อ จ.เชียงใหม่ 50160 อีเมล reserve@dnp.go.th